به گزارش اتحادیه قالیبافان تبریز در این مقاله گلیم های مختلف ایرانی معرفی شده است.

گليم سنه

سنه، امروزه سنندج ( مركز استان كردستان ) ناميده مي شود. در هيچ جاي ايران گليم هايي به ظرافت گليم هاي سنه بافته نمي شود. طرح آن بيشتر طرح هراتي آميخته با طرح بوته اي و خطوط مورب در رنگ هاي متعدد است. زيباترين طرح گليم سنه، ترنجي در وسط و زمينه اي رنگي دارد و بته اي نيز با ظرافت در آن بافته شده است.

گليم قشقايي
رنگ هاي تند و شاد از ويژگي هاي گليم قشقايي است، اما رنگ هاي متضادي نيز در كنار رنگ هاي قرمز و زرد به كار مي رود. نقوش هندسي بخش اساسي طرح هاي قشقايي هستند، مانند: هشت ضلعي، ستارة هشت پر، تصاوير طاووس، بز، آهو و ...
دار هاي قشقايي اغلب قابل حمل و نقل است. در كوچ دار را روي شتر يا قاطر حمل و نقل و موقع كار به روي زمين پهن مي كنند.

گليم افشار
طرح مخصوص افشار معمولاً ستاره هاي متعدد بر روي زمينه اي به رنگ طبيعي يا رنگ سير است. نقش ها، گل هاي ستاره اي هستند كه به صورت مورب كنار هم چيده مي شوند و به صورت لوزي در هم نمايان مي گردند.

گليم پارچه اي
در آذربايجان بافته مي شود كه به آن گوينه مي گويند.

گليم زرند
كه داراي بافت چاك دار كوچك مي باشد. غالباً كار عناصر ترك زبان شاهسون است كه تعداد زيادي از آنها در اين منطقه مقيم گرديده اند.گليم هاي زرند دراز، باريك و بادوام اند. طرح هاي قراردادي با گل و گياهي با مو خزنده و گاهي به صورت طرح لوزي مشبك و يا دو تا سه ترنج درهم هستند.

گليم تركمني
گليم تركمني سبك و محكم است. در اين گليم ها رنگ مهم ترين عامل است و رنگ قرمز با سايه روشن هاي مختلف نقش ويژه اي دارد، رنگ هاي ديگر نارنجي، آبي، سبز و گاهي زرد است. اين رنگ هاي متضاد هماهنگي زيبايي به وجود مي آورند.قبيلة تركمن ها طرح هاي خود را بر حسب نقش اصلي طبقه بندي مي كنند كه آن را گل مي گويند، و آنها را به شكل شش يا هشت وجهي منقوش مي كنند. هر گل نمودار يك خانوار است. معمولاً نقش هاي تركمني چهار قسمت دارد. دو تاريك (شب)، دو روشني (روز) است. نيروي زندگي در هر (ابه) در مركز است (يعني پدر). مجموعة نقوش حاشيه اي دارد كه فاميل ها را از يكديگر جدا مي كند كه به صورت مجزا اما همه در كنار يكديگر هستند.

اشكال غير متداول

گليم سجاده اي
گليم سجاده اي با نقش ممتاز، محرابش سطح كوچك قابل حمل و تميزي است كه مي توان آن را بر روي زمين گسترد آن طور كه محرابش رو به قبله باشد.گليم هاي سجاده اي گاهي اوقات به صورت پرده و تزئين درب مساجد به كار برده مي شود.

سفره و رو كرسي
اينها گليم هايي هستند كه توسط طوايف كرد و بلوچ و به شكل مربع كه جهت استفاده سفره باشد بافته مي شود. سفره اي كناره را بلوچ ها به صورت قالي هايي مي بافند كه كنار قالي هاي بزرگ در اتاق قرار مي دهند.گليم هاي رو كرسي به عنوان پوشش روي منقل يا تنور به كار مي رود. در سرماي سخت زمستان لايه هايي از نمد كه روي آن يك رو كرسي پهن مي كنند يك پتوي گرم خانوادگي را به وجود مي آورد.

خورجين
مردم عشاير كمتر اثاثيه اي به كار مي برند. بنا بر اين خورجين ها براي ذخيرة اشيا و حمل و نقل استفاده مي شود. اين كيسه هاي دو لنگي براي حمل سبزي و مواد غذايي بوده و بر روي شانه مي اندازند. خورجين هاي بزرگ تر را بر پشت شتر يا الاغ مي اندازند.

نمكدان
كيسه هاي نمكدان شكل مخصوصي دارد كه گردن بلند و باريك آن را مي توان پيچيد و تا كرد تا كيسه بسته شود و محتويات با ارزش آن در برابر رطوبت محفوظ بماند.

استان مازندران

در اكثر روستاهاي مازندران نوعي دار افقي مشابه استفاده مي شود كه به كرچال معروف است و علاوه بر آن از دارهاي عمودي نيز در توليد قالي، قاليچه، تابلو فرش و گليم بهره مي برند. آلاشت از مراكز مهم توليد جاجيمچه (يا حمام سري) مي باشد.
چنته نيز نوعي كيف مي باشد كه معمولاً يك سمت آن ساده يا راه راه و طرف ديگر آن داراي نقش است و جنس آن نيز از جاجيم، گليم يا بافت گره دار ( قالي) مي باشد. لفور را مي توان مهمترين مركز توليد آن به شمار آورد.
از مراكز توليد جاجيم نيز مي توان به آلاشت، لفور، روستاهاي اطراف بابل و قائمشهر ( مانند دراز كلا )، روستاهاي اطراف ساري ( مانند رسكت )، روستاهاي اطراف آمل ( مانند سنگچال ) و روستاهاي اروس مالخوس ( مرز مازندران و سمنان) اشاره كرد كه معمولاً جاجيم هاي توليدي اين مناطق داراي بافتي راه راه و رنگارنگ هستند و در بافت آنها از كرك، پشم يا كاموا استفاده مي شود.
يكي از مشهورترين دستبافته هاي مازندران گليمچه متكازين مي باشد كه در روستاي متكازين در حوالي بهشهر بافت آن رايج بوده و هست. اكثراً در بافت گليمچه ها از روش پود اضافي استفاده مي شود.

در روستاهاي آلاشت و روستاهاي بين بابل و قائمشهر ( دراز كلا ) نيز بافت چنته، جاجيم، گليچ و گل دار ( مشابه گليج ) مرسوم است. در بافت گليج معمولاً بعد از هر ۱۲-۱۰ رج بافت ساده كه روي كرچال با ماكو انجام مي شود، يك سري نقش نيز با دست زده مي شود. بافت گليم نيز در اكثر مناطق مانند كلاردشت و آلاشت به صورت پله اي و چاك دار است.
رنگرزي در استان در گذشته اكثراً سنتي و طبيعي بود، اما امروزه مانند اكثر نقاط كشور رنگرزي شيميايي تا حدود زيادي جاي آن را گرفته و رنگ هاي مورد استفاده نيز اكثراً رنگ هاي سورمه اي، آبي، سبز، قرمز، كرم و نيز نارنجي، زرد و سفيد را شامل مي شود.

انتهای پیام/